Sáng nay đọc một giòng tin phỏng vấn một người phụ nữ Iraq là sau khi loại trừ nhà độc tài Saddam Husein, người dân Iraq có được cuộc sống như thế nào? bà ta có sáu (6) đứa con nhỏ và chồng là tài xế lái xe cũng đã bị chết trong trận chiến vào năm 2003, bà phải nói thật là cuộc sống gia đình bà thật sự vất vã để nuôi sáu đứa con sau khi chồng mất.

Chiến tranh là một tai hoạ cho con người dù bất cứ ở nơi đâu; chia ly, tan tóc, hận thù v..v.. sẻ còn phải tiếp diễn theo nhiều năm sau đó, đây là sự thật. Chiến tranh không chỉ có ở thế giới ngày nay mà đã từ ngàn xưa; nhìn chung, tất cả cuộc chiến do con người tạo nên là từ một số người cầm đầu cố gắng tiêu diệt một số người cầm đầu khác để chuyên quyền và tiếp diễn cho đến khi một số người hay một người còn lại nào đó sẻ nắm giữ tất cả mà chúng ta gọi là  "độc tài'. Và vì kẻ chiến thắng cuối cùng đó luôn luôn ở trong trạng thái "sợ hãi" đến từ "người, nhóm" khác hay một quốc gia khác đến để tiêu diệt họ nên từ đó họ có khuynh hướng bão thủ để "giữ vững" những gì họ đang có được, cũng không khác gì một con thú sau khi "sỗng chuồn" thì rất sợ bị "nhốt" lại, con người cũng vậy, vì đây là tâm lý chung. Như vậy, độc tài phải bắt nguồn tự sự sợ hãi vì họ vốn biết là khi họ đã dùng thủ đoạn để tiêu diệt kẻ khác thì cũng sẻ có kẻ khác nữa dùng thủ đoạn để tiêu diệt họ; chính vì thế, người, nhóm độc tài này sẻ không màng dùng đến mọi thủ đoạn để được tồn tại ngày nào hay ngày nấy, từ đó họ sẻ tự "diễn sinh" ra những mánh khoé, tổ chức ra những phương thức, hành động không cần nhân phẫm là vì miễn sao họ không bị tiêu diệt là được rồi.

Ở đây, tôi không bàn thêm là làm sao để trở thành "nhà độc tài" mà tôi chỉ muốn đưa ra những vấn đề cụ thễ là sau khi "người, nhóm" độc tài này bị loại bỏ thì điều gì sẻ xãy ra cho những người còn lại mà đã bao năm tháng bị "cai trị". Thứ nhất, người bị cai trị do những người, nhóm độc tài này đã làm "vô hiệu hoá" mọi khã năng sinh tồn vì trong qúa khứ, họ đã không suy nghĩ gì khác hơn vì họ biết nếu suy nghĩ khác hơn thì họ sẻ bị trừng trị tức thì từ những người nhóm này. Đây là một di sãn vô cùng tệ hại cho những người tồn tại sau khi người nhóm độc tài bị lật đổ. Nếu trong một gia đình mất người chủ nhà, cho dù là chủ nhà độc tài thì bao lâu nay, những người trong gia đình đó không có khả năng vươn lên hay "tự dám" vươn lên thì gia đình này cũng phải khó khăn lắm mới du nhập vào một xã hội thông thường. Và nếu một xã hội này sau khi loại bỏ đi được người, nhóm độc tài ở xã hội đó, chắc chắn xã hội đó sẻ bị hỗn loạn, vì bao năm tháng nay, họ bị kềm kẹp và dĩ nhiên là không ai tin ai và sẵn sàng loại bỏ lẫn nhau, không khác gì là khả năng trở lại làm chủ xã hội đó và hiễn nhiên sẻ trở thành một người, nhóm độc tài mới cho xã hội đó và đĩnh cùng, xã hội này cũng phải khó khăn lắm mới hội nhập vào được những xã hội bên ngoài. Và cuối cùng, nếu một quốc gia sau khi loại bỏ một người nhóm độc tài, thì những " mầm mống" từ bao lâu nay cũng sẻ tiếp diễn để thế vào những vị trí này và tình thế cũng sẻ trở nên hỗn loạn hơn chứ không dễ gì ỗn định hơn.Trong lịch sữ Việt Nam cũng đã xãy ra trong thời nhà Đinh, Đinh Bộ Lĩnh với thập nhị sứ quân phân tán đất nước cho đến khi Đinh Tiên Hoàng thống nhất lại nếu các bạn nhìn lại lịch sử.

Cuối cùng, muốn lật đổ một "người, nhóm" độc tài thì phải cần chuẫn bị từ trước là "hậu độc tài" thì phải ứng xữ ra sao? đó mới là câu hỏi mà khó có câu trã lời, như Iraq ngày nay,....sau mười (10) năm "giãi phóng", thật sự là hơn 60% người dân đang thấy bất ỗn trước mắt và cũng còn lâu dài nữa mới may ra hồi phục được nếu không nói là có thễ phải mất một vài thế hệ.